Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB): Belirtiler, Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Günümüzde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), özellikle okul öncesi ve ilkokul dönemlerinde sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. DEHB’nin temel belirtileri arasında “dikkat eksikliği”, “hiperaktivite” ve “dürtüsellik” yer alır.
Çocuğum Hareketli mi, Hiperaktif mi?
DEHB, üç ana belirtisiyle tanınabilir: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik.
Dikkat Eksikliği: Çocuğun bir görevi ya da sorumluluğu yerine getirirken konsantrasyon güçlüğü çekmesi, çevresel uyaranlar karşısında dikkatinin dağılması, unutkanlık, düzensiz çalışma alışkanlığı ve konuşurken konudan konuya geçmesi gibi belirtiler gözlemlenir. Dikkat eksikliği yaşayan çocuklar genellikle hayallere dalma, dalgınlık ve ödevlerini unutma gibi sorunlar yaşarlar. Hareketlilik bu durumda belirgin değildir. Bu nedenle, çocuk saatlerce televizyon veya bilgisayar başında zaman geçiriyorsa, ebeveynler dikkat eksikliği olduğu konusunda uzman yardımı aramayabilir. Ancak, yaşamın birçok alanında organizasyon sorunları yaşayan bu çocuklar, uzman yardımıyla dikkat çalışmaları ve gerektiğinde ilaç tedavisi alabilirler.
Hiperaktivite: Aşırı hareketlilik, çocukların uzun süre yerlerinde duramaması, amaçsız hareketlerde bulunması ve düşünmeden harekete geçmesi ile kendini gösterir. Her çocuk biraz hareketli olabilir, ancak hiperaktivite genellikle bu hareketliliğin aşırı boyutlarda olması olarak tanımlanır. Bu çocuklar, sürekli hareket halindedir ve genellikle sabırlı olma zorluğu yaşarlar.
Dürtüsellik: DEHB olan çocuklarda sırasını bekleme zorluğu, başkalarının konuşmalarını bölme, sabırsızlık, uygunsuz ortamlarda konuşma ve düşünmeden hareket etme gibi davranışlar görülür. Çocuklar bu davranışları kontrol edemez ve bu nedenle sosyal ortamlardaki kurallara uyma konusunda zorluk yaşarlar. Bu durum, sonrasında pişmanlık ve kötü hissetmelerine yol açabilir.
DEHB tanısının konulabilmesi için, belirtilerin 7 yaşından önce başlamış olması önemlidir. Ayrıca, DEHB’ye öğrenme güçlüğü, karşıt gelme bozukluğu veya depresyon gibi diğer psikiyatrik bozukluklar da eşlik edebilir.
DEHB Tedavi Yöntemleri
DEHB tanısı, çocuk psikiyatristleri tarafından konulmaktadır. Eğer çocukta belirtiler gözlemleniyor ve bu durum sosyal yaşamda olumsuz etkiler yaratıyorsa, bir uzman desteği alınması gerekmektedir.
DEHB tedavisinde, psikiyatrist uygun gördüğü durumlarda ilaç tedavisi önerir. Ancak ilaç tedavisine ek olarak, çocukların davranışlarını kontrol etmelerini sağlayacak eğitimsel metotlar ve dikkat çalışmaları için uzman bir özel eğitimciden destek almak da faydalı olabilir. Tedavi süreci, çocuğun bireysel ihtiyaçlarına göre şekillendirilmelidir.